روزگار سپری شده گاراژهای قدیمی تهران | مردم با مرغ و خروس و گوسفند همسفر بودند
تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۷۸۹۷۹
همشهری آنلاین- رضا نیکنام: سفر از دیرباز در زندگی شهرنشینی نقش داشته است. زمانی شهروندان با چهارپایان یا پای پیاده به نقاط مختلف مسافرت می‌کردند. در دوره‌ای دیگر با ایجاد کاروانسراها و رونق وسایل نقلیه‌ای چون درشکه و کالسکه انسان‌ها تجربه متفاوتی از سفر را درک کردند. تا اینکه در گذر زمان این کاروانسراها به گاراژهای مسافربری و توریستی تغییر کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
اما این ماجرا به همین جا ختم نشد. با توسعه شهر و افزایش جمعیت و سازوکار گاراژهای معروف شهر به تناسب مو قعیت منطقه تغییر نام پیدا کرد. طبق اسناد موجود در اداره ساماندهی مشاغل منطقه اکنون در این محدوده از شهر تنها ۱۴ گاراژ قدیمی باقی مانده که بعید نیست در سال‌های آینده به مجتمع‌های مسکونی و یا تجاری بزرگ تبدیل شوند. گاراژهای منطقه ما که روزگاری محور اصلی مسافربری و حمل‌ونقل شهری بودند، اکنون چهره‌ای متفاوت دارند. در این گزارش وضعیت گاراژهای منطقه از گذشته تاکنون را مورد بررسی و تحقیق قرار دادیم.
به استناد گفته ریش سفیدان بومی و محلی تا اوایل دوران دفاع مقدس تعداد گاراژهای مسافربری در محدوده منطقه به بیش از ۵۰ گاراژ می‌رسید. این گاراژها زیر نظر وزارت راه وقت فعالیتی ضابطه‌مند و قانونی داشتند. «محمد استرآبادی» از شهروندان قدیمی و با سابقه منطقه است که در این زمینه اطلاعات جالبی در ذهن دارد. ضمن اینکه این شهروند با ذوق و علاقه‌مند به رشته عکاسی از دوران قدیم تصاویر فراوانی تهیه کرده که به نوعی هویت محله‌ای و تاریخی منطقه را در سال‌های گوناگون حکایت می‌کند. وی درباره فعالیت گاراژهای مسافربری منطقه در روزگار گذشته می‌گوید: «معمولاً مدیران گاراژهای مسافربری تعدادی اتوبوس و یا مینی‌بوس با راننده در اختیار داشتند تا مسافران را تنها به یک شهر و شهرستان می‌رساندند. به همین دلیل گاراژهایی که در منطقه ما فعالیت داشتند هر کدام به‌طور مجزا مربوط به شهرهایی چون اردبیل، میانه، تبریز، اراک و... بودند و شهروندان با توجه به مقصدشان این گاراژها را انتخاب می‌کردند.»
تمرکز تا جاده‌های اصلی پر رفت و آمد
از زمان ساخت و راه انداری نخستین گاراژ مسافربری در منطقه ما حدود یک قرن گذشته است. نکته جالب در این زمینه نوع مصالح ساختمان برای ساخت‌وساز گاراژهاست. در آن زمان که هنوز ساخت خانه‌های خشت و گلی در حاشیه‌ها و نقاط دور افتاده شهر رایج بود، مدیران گاراژها از مصالح مدرن‌تر آن دوران یعنی آجر و سیمان برای ساخت این فضاهای مسافربری بهره‌برده‌اند. استرآبادی در این‌باره می‌گوید: «موقعیت گردشگری و توریستی منطقه باعث شده بود تا آنها با این کار نظر مسافران خود را تأمین کنند. اکنون اگر به خیابان ۲۱ متری جی بروید با نمونه‌ای از این گاراژهای قدیمی و تاریخی برخورد می‌کنید.»
گاراژ مشهور و معروف «تی تی اس» پایانه مسافربری و توریستی است که ۶۵ تا ۷۰ سال پیش ساخته شده بود که هنوز تابلوی آن در گذر زمان و تغییرات شهر پا برجاست و نگاه تیز بین شهروندان علاقه‌مند به هویت و تاریخچه محله را به خود جلب می‌کند. بررسی نشانی گاراژهای باقی مانده از روزگار قدیم نشان می‌دهد که همه آنها در یک موضوع شباهت دارند و آن قرارگرفتن در محور اصلی رفت و آمدها ی شهری از جمله جاده ساده، جاده قدیم کرج، خیابان آزادی و... است.
ناوگان حمل‌ونقل عمومی از گاراژ شروع شد
ناوگان حمل‌ونقل عمومی منطقه را در نظر بگیرید. اتوبوس‌های جدید با امکانات ویژه، راحتی را برای شهروندان مهیا کرده‌اند. ایجاد سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، نصب صندلی‌های استاندارد و شیک نمونه‌هایی از این پیشرفت در سامانه حمل‌ونقل شهری به شمار می‌آیند. اما در دوران فعالیت گاراژهای مسافربری شهروندان چه امکاناتی داشتند؟
استرآبادی در جواب به این پرسش می‌گوید: «در هر گاراژ مسافربری یک یا دو دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس وجودداشت. گاهی جمعیت مسافران آنقدر زیاد بود که بعضی از آنها به ناچار کف خودرو می‌نشستند و تا رسیدن به مقصدشان دردسر زیادی را تحمل می‌کردند. البته اعتراض و گلایه خود را به مدیران گاراژ می‌رساندند، اما فایده‌ای نداشت، چون امکانات محدود بود.» وی خاطره‌ای از دوران گاراژهای مسافربری منطقه تعریف می‌کند که به تفاوت فرهنگی شهروندان قدیمی و کنونی می‌پردازد. آن وقت‌ها شهروندان ساکن در این محدوده کشاورز، باغدار، دامدار بودند، گاهی با حیوانات خانگی مثل مرغ؛ خروس، گوسفند و... از پله اتوبوس بالا می‌رفتند و این حیوانات را کنار صندلی نگه می‌داشتند.
با پیدایش نخستین تعاونی‌های مسافربری درونشهری و برونشهری در اواخر دهه۶۰ بازار کار گاراژهای مسافربری از رونق افتاد و بخشی از مسافران خود را از دست داد. به مرور زمان بخشی از فضاهای داخلی گاراژها به خدمات متنوع اتومبیل‌ها از جمله مکانیکی، صافکاری، رنگ‌کاری و... اختصاص پیدا کرد و در قسمت دیگر آن نیز یک دستگاه اتوبوس یا مینی‌بوس توقف می‌کرد تا مسافران را به نقاط مختلف شهر جابه‌جا کند. آن زمان گاراژدارها که موقعیتشان را مناسب برای رقابت با تعاونی‌های مسافربری نمی‌دیدند با انواع شیوه نامه مثل پایین آوردن نرخ کرایه مسافران تلاش می‌کردند که آنها را از دست ندهند و در یک جدال نابرابر جایگاه خود را بین اهالی حفظ کنند. اما شهر و سلایق شهروندان همواره در تغییر است و گریزی از آن نیست. به همین دلیل در گوشه وکنار منطقه کاربری ونوع فعالیت گاراژها به گونه‌ای شگفت‌انگیز تغییر پیدا کرده تا شهروندان زندگی و وامکانات جدیدی را در شهر تجربه کنند.
طبق اسناد موجود در اداره ساماندهی شهرداری منطقه ناحیه یک بالاترین آمار تعداد گاراژها را به خود اختصاص داده است. در ناحیه یک منطقه با چندین گاراژ کوچک و بزرگ مواجه هستیم که در میان آنها محله دکتر هوشیار، استاد معین و شهید آیت‌الله دستغیب به‌ترتیب رتبه‌های اول تا سوم را در زمینه تعداد گاراژها به خود اختصاص می‌دهند. بزرگ‌ترین گاراژداران منطقه از زمان شکل‌گیری تاکنون عبارتند از تیموری، حسین مردی‌ها، طرشتی، عابدینی، اکبری، میرعسگری، شفیع‌خانی، حدادیان، اسلامی، بیوک شمشیری و محمدی. بیشتر این افراد از دنیا رفته‌اند و اکنون امور گاراژها را فرزندان و ورثه‌شان بر عهده دارند. از سوی دیگر محله سرآسیاب مهرآباد و محله صنعتی فتح کمترین تعدا د گاراژها را در فهرست امکانات و مشاغل قدیمی دارد. یکی از معروف‌ترین گاراژهای دهه ۵۰ در محله سرآسیاب مهرآباد؛ «گاراژ فتح» بوده که اکنون به کارواش بزرگ خودرو تبدیل شده است. نکته جالب در زمینه فعالیت این گاراژ وجود کارخانه یخ‌سازی در قسمت انتهایی آن بوده که برخی از رانندگان یخ‌های تولیدشده را به نقاط مختلف شهر می‌رساندند. سال گذشته این کارخانه یخ‌سازی تخریب و به مجتمع مسکونی ۱۵ طبقه تبدیل شد.
گاراژها در قدیم، کاربری متفاوتی داشتند در زمین‌های بزرگ ساخته شدند، این موقعیت ویژه شرایط کنونی گاراژها را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. یکی از گاراژهای مسافربری قدیمی در خیابان ۲۱ متری جی بعد از میدان استاد معین بیش از ۳۰ هزارمترمربع مساحت دارد. اکنون به بزرگ‌ترین پارکینگ عمومی خودرو در ناحیه یک تبدیل شده و در طول شبانه‌روز بیش از ۲ هزار خودرو به آنجا رفت و آمد دارند. در سال‌های اخیر مدیریت شهری با توجه به کمبودها و نیازهایی که شهروندان دارند تلاش زیادی کردند تا گاراژ تیموری به یکی از بزرگ‌ترین مراکز تفریحی و اجتماعی منطقه تبدیل شود، اما در این مسیر با مشکلات جدی روبه‌رو شد که یکی از آنها تعداد وارث زمین پس از مرگ صاحب زمین بود که به گفته افراد مطلع بیش از ۳۵ ورثه دارد و به راحتی برای فروش و واگذاری زمین به شهرداری وارد مذاکره و تعامل نمی‌شوند.
امروز با وجود مراکز و ارگان‌های پر رفت وآمد در خیابان آزادی، استادمعین و ۲۱ متری جی تغییر کاربری گاراژ به پارکینگ عمومی تا حدودی عاقلانه به نظر می‌رسد، اما به هرترتیب تا آینده‌ای نه چندان دور با ساخت پارکینگ‌های طبقاتی مجهز و ایمن این نوع کاربری گاراژها نیز به خط پایان خود می‌رسد.
بر خلاف محله‌هایی چون استاد معین، هاشمی، شهید دستغیب و دکتر هوشیار که به واسطه استقرار شرکت‌ها و نهادهای خدمات‌رسان پررفت‌وآمدند و شلوغ به نظر می‌رسند و رانندگان خودرو برای انجام کار و مأموریت خود از فضای گاراژها برای توقف خودروی‌شان استفاده می‌کنند، در محدوده محله امامزاده عبدالله(ع)، حدفاصل خیابان هاشمی از بزرگراه آیت‌الله سعیدی به بعد کاربری گاراژها بسیار متفاوت است. در گاراژهای این بخش از منطقه فعالیت اصناف «آرک‌بند و تأسیسات ساختمانی» به وفور مشاهده می‌شود. این گاراژها در فاصله زیادی تا بافت مسکونی ایجاد شده‌اند و به همین دلیل است نوع کاربری آنها در مقایسه با محله دکتر هوشیار و... تفاوت دارد.
کوچک‌ترین گاراژ منطقه ۶۷۲متر مساحت دارد و در محله دکتر هوشیار واقع است و بزرگ‌ترین گاراژ منطقه با مساحت ۵۰ هزار مترمربع متعلق به برادران حدادان است و در بلوار ۴۵ متری زرند دیده می‌شود. بنابراین می‌توان تفاوت گاراژهای منطقه را در موضوعاتی چون نوع کاربری، مساحت، قدمت مورد نقد و بررسی قرارداد. اکنون راه‌اندازی کارگاه و مشاغلی چون تعمیرات خودرو، رنگ کاری، نقاشی، صافکاری صنایع ساختمانی جزو شایع‌ترین کاربری گاراژها بعد از پارکینگ خودرو است.
«بهمن اسلامی» یکی از گاراژدارهای قدیمی منطقه است که در خیابان قزوین نرسیده به خیابان شمشیری فعالیت می‌کند. وی تغییر و تحولات شهر و منطقه را قبول دارد و عنوان می‌کند که برخی گاراژها در طرح‌های شهری مثل بازگشایی مسیر و خیابان‌سازی قرار گرفته‌اند و جز ضرر مادی هیچ منفعتی برای صاحب خود ندارند. بنابراین مجبورند که تا زمان تعیین تکلیف گاراژ فضای آن را در اختیار کارگاه‌های مختلف قرار دهند تا منبع در آمدی داشته باشند. وی عنوان می‌کند که تاکنون چاره‌ای اساسی برای تعیین و تکلیف گاراژها مطرح نشده است. کاش مسئولان شرایط گاراژداران را بیشتر در نظر بگیرند.
________________________________________________________
* منتشر شده در همشهری محله منطقه ۹ به تاریخ ۱۳۹۳/۰۶/۱۵
کد خبر 766892 برچسب‌ها تهران قدیم تهرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: تهران قدیم تهران دکتر هوشیار ترین گاراژ نقاط مختلف بزرگ ترین حمل ونقل
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۷۸۹۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آغاز طرح بازآفرینی شهری محله جامی اصفهان
مدیر طرح‌های بازآفرینی شهری شهرداری اصفهان از آغاز طرح بازآفرینی شهری محله جامی خبر داد و گفت: اگر بخواهیم طرح بازآفرینی را در شهر اجرا کنیم باید با دعوت و مشارکت مردم انجام پذیرد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، حسن سلمانی در جلسه مربوط به طرح نوسازی و بازآفرینی محله جامی اصفهان با بیان اقدامات پیش‌رو و ظرفیت‌های ایجاد شده از طریق ضوابط و تشریح آنها برای شهروندان نسبت به مشارکت شهروندان در تحقق بازآفرینی، اظهار کرد: مزایا و تسهیلات خوبی از سوی شهرداری برای متقاضیان بازآفرینی و نوسازی درنظر گرفته شده است که تحقق آن به تنهایی از طریق شهرداری‌ها امکان‌پذیر نیست و نیاز است تمام سازمان‌های اجرایی در این امر مشارکت کنند، البته شهروندان به‌عنوان صاحبان شهر اصل جدایی‌ناپذیر این مشارکت هستند.
وی با اشاره به استفاده از مشارکت مردم در اجرای طرح بازآفرینی شهری افزود: اگر بخواهیم طرح بازآفرینی را در شهر اجرا کنیم باید با دعوت و مشارکت مردم انجام پذیرد.
مدیر طرح‌های بازآفرینی شهری معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان ازآغاز طرح بازآفرینی شهری محله جامی خبر داد و تصریح کرد: بازآفرینی محله جامی با اجرای همزمان پنج پروژه خدماتی و نوسازی شهرداری اصفهان با جدیت در حال انجام است و به‌منظور جلب رضایتمندی و امیدآفرینی هر چه بیشتر شهروندان ساکن در این محدوده و جلب مشارکت ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در محله جامی در راستای تحقق برنامه‌های بازآفرینی محله راه‌اندازی دفتر مشارکت محلی از طریق مدیریت شهری با محوریت شهروندان در دستور کار قرار گرفت.
به گزارش ایمنا، در جلسه مربوط به طرح نوسازی و بازآفرینی محله جامی اصفهان که با حضور تیم مدیریت شهری منطقه یک برگزار شد، ضمن اعلام اقدام‌های صورت گرفته در رابطه با بافت فرسوده و عملکرد معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان مباحث مربوط به پروژه‌های نوسازی و بازآفرینی محله جامی در منطقه یک شهرداری اصفهان، از نظرات و نحوه مشارکت معتمدان محل و ساکنان محدوده در تهیه، تحقق و بازبینی طرح بازآفرینی و مسائل پیش‌رو این محله قدردانی شد.
کد خبر 749331
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند